POLSKI LAS

Otwarcie: 30.06.2017, godz.: 18.00

Czynna do: 28.07.2017, w godz.: pon.-sob. 12.00-18.00

Tematem wystawy „Polski las” jest współczesny polski pejzaż i polskie sposoby patrzenia na widoki otaczającej nas rzeczywistości. „Las” ma znaczenie metafory i odsyła nas poza tradycyjne skojarzenia związane z lasami, borami, gajami oraz zagajnikami, takie jak: obszary zadrzewione czy widoki dużej ilości rosnących obok siebie drzew; poza zużyte nieco pojęcia, takie jak zielone płuca kraju; pojęcia utylitarnie dosadne, jak gospodarka drzewna czy obdarzone urokiem tajemnicy terminy typu siedlisko natury. Na wystawie mamy zatem do czynienia z widokami przyrody, ale przede wszystkim – z widokami terenów zurbanizowanych, miejskich i podmiejskich, dzielnic przemysłowych, wreszcie – z widokami terenów wiejskich, jak również okolic kompletnie opuszczonych, bezludnych, wzbudzających dreszczyk grozy i owianych tajemnicą. Przy tym na wystawie wszystkie te widoki uległy daleko idącym przetworzeniom.

Polski sposób patrzenia na otaczającą nas rzeczywistość nasycony jest odniesieniami o rodowodzie romantycznym i zarazem patriotycznym. Kształtują go silne emocje, wśród których znalazł się zachwyt wraz z uczuciami przeciwnymi: obrzydzeniem i strachem. W specyficzny sposób „zmieniają” one nasze kadrowanie widoków otoczenia. Dlatego na wystawie pojawiają się nie tyle przedstawienia pejzażu, co ich dalekie echa i reminiscencje, zmienione, zatarte czy też dopowiedziane przez pamięć i nie do końca uświadamiane resentymenty. Przedstawianie natury w polskim kontekście kulturowym wiąże się dodatkowo z problemem dziur w pamięci, celowego niepamiętania i postpamięci, czyli takiej pamięci, którą po swoich przodkach dziedziczą następne pokolenia. Te wątki również znajdują swoje odzwierciedlenie na wystawie.

Co znajduje się w środku „polskiego lasu”? Co się w nim ukrywa? Mogą to być np. tragiczne wydarzenia wojenne i zapomniane, porastające roślinami mogiły, resztki tajemniczych budowli, ślady dawnych siedzib ludzkich, okopów… Ale też połamane gałęzie i wygnieciona trawa mogą świadczyć o zdarzeniach całkiem niedawnych i tyleż dramatycznych, co trywialnych. Ich nieświadomość powoduje specyficzny sposób obrazowania, zatarta, niechciana pamięć powraca w formie echa i okrutnych, perwersyjnych wizji. Dlatego właśnie na wystawie przewija się wątek agresji i przemocy, wyrażanych poprzez obrazy natury, a także – w tle – odzywa się wątek erotyczności i pożądania.

W „Polskim lesie” sztuka wychodzi z ram obrazów. Zanurza się w tradycji, lecz interpretuje ją na własny, indywidualny sposób. Rezygnuje z dosłowności, by po swojemu mówić o tym „nic”, co dręczy w polskim pejzażu, by poszukiwać tego, co straszy w „polskim lesie”, co huczy w koronach drzew i czai się w cieniu sosen, świerków, buków i dębów i co nie pozwala na beztroskie korzystanie z uroków natury.

Magdalena Ujma