WOJCIECH GILEWICZ Spacery po śmieciach / Trash Walks

Otwarcie: 28.01.2022, godz.: 16.00-20.00

Czynna do: 11.03.2022, w godz.: WT-SOB 12.00-18.00

Spacery po śmieciach

Spacery po śmieciach / Trash Walks Wojciecha Gilewicza to wystawa, która eksploruje wieloletnie zainteresowania artysty tematyką śmieci i ich obiegu. Składają się na nią filmy wideo zrealizowane w Stanach Zjednoczonych, kolekcja ponad 1800 fotografii z miasta Kaohsiung na Tajwanie, seria obrazów olejnych Obrazy 2002-. Artysta pokazuje również prace specjalnie przygotowane na tę prezentację w Galerii Białej, z którą współpracuje od roku 2000.

Ekspozycja porusza tematy dotyczące ekologii, recyklingu, wymiany, oddaży. Jej motywem spajającym jest problematyka „śmieci” – czyli wszystkiego, co wydaje nam się już zbędne oraz niepotrzebne i czego pozbywamy się z naszych domów i życia. W czasie, kiedy wszystkie kanały informacyjne epatują wiadomościami o katastrofie klimatycznej, wystawa poddaje pod rozwagę sprawczość obywatelską, snuje romantyczne opowieści o czynie społecznym i ograniczaniu konsumpcji.

Obok przykładów ogromnego marnotrawstwa (którego jesteśmy świadkami i sami nierzadko aktywnymi sprawcami), zarówno zasobów takich jak ubrania, meble czy przedmioty codziennego użytku, jak i wszelkiego rodzaju materiałów i surowców, czy jedzenia, film pt. Trash Walks (2021) prezentuje alternatywne postawy społeczne względem odpadów i śmieci. Są to np. trash diving, czyli wyszukiwanie w śmieciach rzeczy, które mogą się nam przydać. To nie zawsze musi być efektem sytuacji ekonomicznej, ale filozofią życia i ideologią maksymalnego wykorzystywania zasobów, tzw. no waste i circular economy. Jest także freeganizm polegający na ograniczaniu indywidualnego udziału w konwencjonalnej ekonomii poprzez wyszukiwanie w śmieciach np. jedzenia nadającego się do spożycia, a wyrzucanego przez sklepy, jak produkty po dacie ważności; wyroby piekarnicze, które nie zostały sprzedane lub zbyt duża ilość potraw przygotowana w restauracjach. Wszystkie te zachowania znacząco ograniczają konsumpcję i wpływają, nawet jeżeli w minimalny sposób, na ochronę naszej planety.

Przywołując powiedzenie: „Śmieci jednego są skarbem drugiego”, wystawa porusza też wątek kolekcjonerstwa czy po prostu zwykłego gromadzenia przedmiotów. Balansuje jednocześnie pomiędzy artystycznym kolekcjonerstwem a natrętnym, niekontrolowanym zbieractwem, które w swojej chorobliwej manifestacji znane jest szerzej jako hoarding. Jest jednym z oficjalnie rozpoznanych i coraz częstych uzależnień współczesnego człowieka, podobnie jak alkoholizm czy narkomania.

Sztuka w przypadku Gilewicza mocno przeplata się z życiem, co na wystawie pokazuje dokumentacja społecznego zaangażowania artysty. Jako mieszkaniec i obywatel prowadzi niekończące się wymiany pism, petycji i skarg dotyczących problemów związanych z gospodarką odpadami w dzielnicy Praga Południe w Warszawie, gdzie na co dzień mieszka i pracuje. Korespondencji z urzędami towarzyszy obszerna dokumentacja fotograficzna.

Po raz pierwszy zostanie pokazana w całości niezwykła Kolekcja zdjęć z Kaohsiung (2020). Jest to zbiór ponad 1800 fotografii znalezionych przez artystę na śmietniku w mieście Kaohsiung w południowym Tajwanie. Ten całościowy i linearny zbiór fotografii sięga początku XX wieku. Jest reprezentowany przez odbitki żelatynowo-srebrowe, fotografie z lat 70. (z niespotykanymi w Polsce zdjęciami o zaokrąglonych rogach), monochromatycznie wypełzłe z powodu niedoskonałej w tamtym okresie chemii fotograficznej. Zbiór kończy się na roku 2012, który wyznacza najprawdopodobniej datę śmierci posiadaczki tegoż zbioru. Zdjęcia, wyrwane ze swojego oryginalnego, historyczno-kulturowego kontekstu, stanowią doskonały pretekst do snucia najróżniejszych historii, hipotez i interpretacji przedstawionego na nich świata. Część tego wyjątkowego zbioru został poddany profesjonalnej konserwacji, dodając do tego nieprawdopodobnego śmietnikowego znaleziska element wartościujący go ekonomicznie.

Dopełnieniem zbioru fotografii z Tajwanu, a także swego rodzaju pomostem pomiędzy trzema kontynentami, jest niezwykła kolekcja widokówek z lat 60. ubiegłego wieku, znaleziona przez Gilewicza na śmietniku w Warszawie. Adresatką kart pocztowych jest tajemnicza Pani z Lublina, a na wielu widokówkach możemy oglądać widoki miasta z przeszłości. Ta przypadkowość doskonale wpisuje się w narrację wystawy, gdzie budowany jest uniwersalizm dotyczący śmieci, indywidualnych historii i pamięci, dla której artysta staje się przypadkowo samozwańczym strażnikiem.

Przewijający się w wystawie Gilewicza wątek sprzątania, a nawet sprzątania świata w filmach RRRC (2015), Residency Unlimited (2012) oraz Art Cleaning (2015), jawi się nam jako czynność monotonnie medytacyjna, relaksacyjna i „oczyszczająca” zarazem. Aktowi „czynu społecznego” (znanego w Polsce z czasów PRL-u) nadane zostają, być może naiwnie i życzeniowo, elementy zbawienia świata ery antropocenu i katastrofy ekologicznej, realizując w praktyce tajwańskie porzekadło: „Zamiast zastanawiać się czy katastrofę można jeszcze zatrzymać, podnieś z drogi śmietek i zabierz go ze sobą”.

Kolejnym ważnym prezentowanym na wystawie projektem jest tworzona od 20 lat seria olejnych prac pt. Obrazy 2002-. Do ich tworzenia artysta zaprasza widzów. Według prostych, podanych przez niego wskazówek, uczestnicy malują je osobiście. Seria tych obrazów „wielokrotnego użytku” jest pokryta nawet kilkudziesięcioma warstwami farb. Obecnie liczy 161 płócien, a w Galerii Białej powiększa się o 9 nowych.

W czasie pandemicznym, który wymusza na nas przewartościowywanie zachowań ekonomicznych, ekologicznych czy społecznych, wystawa pomyślana jest jako otwarty proces, włączający widzów do własnych interpretacji i działań w sferze społecznej, mentalnej i artystycznej.

@Walewska8studio

Napisy: kliknij przycisk na pasku wyświetlania CC i wybierz Polski
Audiodeskrypcja filmu/audiowstęp:
[Film Wojciech Gilewicz SPACERY PO ŚMIECIACH / TRASZ ŁOLKS to relacja z wystawy wyreżyserowana przez Marcina Studzińskiego. Animacja. Na białym tle szare logo Centrum Kultury w Lublinie w lewym dolnym rogu i falujące przerywane linie przez cały ekran. Stopklatka. Czarnoskóry mężczyzna w czarnej czapce i kurtce po prawej stronie zdjęcia ukazany jest z lewego profilu. Układa on różnej wielkości pudła jedno na drugim. W tle miejskie wieżowce. Na środku pojawiają się białe napisy WOJCIECH GILEWICZ / SPACERY PO ŚMIECIACH / TRASZ ŁOLKS. Kadr z sali wystawowej. Artysta w pomarańczowej kamizelce siedzi bokiem na krześle z lewej strony kadru, opowiada gestykulując, zwrócony do filmowców nagrywających materiał po prawej stronie. Kamerzysta podchodzi do kamery w sali z pudłami. Na tle ułożonych pudeł kuratorka z siwymi krótkimi włosami w okularach, czarno-bordowym ubraniu z założonymi rękami opowiada do kamery. Ujęcie od dołu. Artysta podaje na powitanie ręce kilku osobom w sali na górze. Następnie pozuje z kuratorką w maseczkach na tle półek z ułożonymi na nich widokówkami, a mężczyzna stojący z lewej strony z siwymi włosami i niebieskim swetrem robi im serię zdjęć. Mężczyzna z zarostem i ciemnymi włosami w czarnej bluzie z kapturem maluje pędzlem z czarnym tuszem na białej ścianie fragmenty z wystawy. Rozmyci widzowie zwiedzają wystawę. Artysta i kuratorka opierają się o drewnianą barierkę szklanej balustrady i mówią parę słów do publiczności. Kuratorka cofa się i klaszcze dłońmi, artysta po chwili się z nią przytula. Widz patrzy w telefon na tle różnokolorowych obrazów powieszonych blisko siebie w nieregularnym układzie. Kilka osób schodzi na dół do sali z obrazami. Kamera podąża za nimi. Zbliżenia na fakturę obrazów. Kadr z oglądającymi widzami, biegającymi i wskazującymi poszczególne obrazy dziećmi. Artysta z widzami wchodzi po schodach. Kuratorka gestykuluje rękami, dwie osoby zwracają się ku niej. Dziewczyna z radia trzyma mikrofon przed widzem, który udziela jej wywiadu. Obok niej stoją dwie kobiety. W tle leżą przedmioty do oddania. Następne ujęcie w sali z projekcjami. Widzowie oglądają na ścianie film, w którym artysta wysypuje na podłogę na środku kuchni zawartość kosza na biodegradowalne śmieci. Kolejny widz wchodzi do sali. Projekcja na czarnej ścianie. Czarnoskóry mężczyzna opowiada coś gestykulując. Kolejne trzy filmy o sprzątaniu na telewizorach stojących na podłodze. Widok ogólny na wszystkie projekcje i na oglądające je osoby. W filmie na czarnych ścianach przyjechała śmieciarka. Dwoje dzieci łapie jedzenie, które zjada na projekcji filmowej artysta. Kobieta pokazuje coś dziecku na filmie. Widzowie rozmawiają z artystą. Dziewczynka tańczy na tle projekcji. Zbliżenie na kartkę z podpisem pracy hasztag tysiąc jeden drobiazgów z przedmiotami do oddania na Patio. Kobieta ogląda tkaninę, składa ją i ogląda następne przedmioty. Zbliżenia na przedmioty zarezerwowane na otwarciu wystawy. Ktoś ogląda starą gazetę. Widok ogólny rzeczy na wymianę. Artysta rozmawia z widzem. Zbliżenia na stare znalezione fotografie z Tajwanu. Publiczność chodzi między pudłami, na których te zdjęcia są wyeksponowane. Mężczyzna czyta opis ze zdjęciem na ścianie. Ludzie pojawiają się i znikają między pudłami. Kolejne kadry z rozmowami z artystą, który następnie przekłada pocztówki na półkach w Patio. Zbliżenia na kolejne przedmioty i stare fotografie do oddania czy pocztówki z widokami starego Lublina, innych miejsc i miast. Ludzie oglądają kolejne przedmioty do oddania. Artysta podaje chłopcu mały przedmiot. Dziewczyna wśród innych widzów idzie trzymając w rękach pudełko z maszyną do robienia popkornu. Siwy mężczyzna stojący obok artysty trzyma abstrakcyjny obraz na płótnie. Artysta klika coś w telefonie. Dziewczyna ogląda półokrągły przedmiot, po czym odkłada go ostrożnie na miejsce. Ludzie spacerują koło przedmiotów, oglądają, dyskutują. Zbliżenia na przedmioty, które trzymają. Na dywanie mały chłopiec bawi się starą zabawką kuchenką gazową, po chwili dołącza do niego dziewczynka. Ekran ciemnieje. Na czarnym tle napisy: Wojciech Gilewicz / Spacery po śmieciach / Trash Walks / od dwudziestego ósmego stycznia do jedenastego lutego dwa tysiące dwudziestego drugiego / Galeria Biała, Centrum Kultury w Lublinie / mniejszymi literami na dole: zdjęcia / montaż: Marcin Studziński / muzyka: Peter Sandberg – Dismantle.]

Napisy: kliknij przycisk na pasku wyświetlania CC i wybierz Polski
Audiodeskrypcja filmu/audiowstęp:
[Film Wojciech Gilewicz SPACERY PO ŚMIECIACH / TRASZ ŁOLKS to zwiastun wystawy wyreżyserowany przez Marcina Studzińskiego. Zaczyna się od animacji. Na białym tle szare logo Centrum Kultury w Lublinie w lewym dolnym rogu i falujące przerywane linie przez cały ekran. Kadr z sali wystawowej wypełnionej różnymi pudłami, na środku tyłem do widza stoi mężczyzna w szarym kombinezonie. Zdjęcie wysypiska śmieci. Z powrotem ten sam mężczyzna przekłada pudełka. Zbliżenie na dłonie mężczyzny. Na jednym z pudeł rozkłada fotografie czarno-białe i sepie. Zbliżenie na gazetę z nagłówkiem POLSKA, PIĘTNASTY DO DWUDZIESTEGO PIERWSZEGO CZERWC. Kolejno zbliżenia na detale różnych przedmiotów: czerwona kuchenka gazowa, porcelanowy dzbanek, lampka w kształcie żółtych kwiatów, która rozbłyska światłem, szkło dekoracyjne, sztućce, ceramika, pudełko po maszynie do popcornu, suszarka fotograficzna, czerwone w białe kropki ubrania dla dziecka i dorosłego, widokówki, pocztówki z wytłoczonymi na nich na maszynie napisami „Lublinek dla Mojej Kasieńki”. Mężczyzna w szarym kombinezonie schodzi po schodach trzymając zawinięte w folię płótna. Stoi koło drabiny i zakłada ręce na biodra. Kadr na farby w tubkach. Pudełko, z którego wyjmuje małe obrazki i rozkłada je na podłodze. Powieszone kolorowe płótna, drabina, mężczyzna wchodzi na drabinę, zaznacza odległości, wiesza, wyrównuje powieszone prace. Końcowy ekran, w którego tle czarna zapełniająca się różnymi przedmiotami półka: popielniczka, tasak, maszyna do mięsa, obraz, lampa-kwiatki. Napisy: Wojciech Gilewicz / Spacery po śmieciach / Trash Walks / dwudziestego ósmego stycznia dwa tysiące dwudziestego drugiego w godzinach szesnasta do dwudziestej / Galeria Biała, Centrum Kultury w Lublinie / mniejszymi literami na dole: zdjęcia / montaż: Marcin Studziński / muzyka: Peter Sandberg – Dismantle.]