ANNA MARIA KARCZMARSKA Pojedynek

Otwarcie: 19.09.2008, godz.: 18.00

Anna Maria Karczmarska (ur. 1981) jest absolwentką Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Zajmuje się filmem, fotografią, performance oraz projektuje scenografię i kostiumy teatralne. W swoich pracach, wcielając się w różne postacie kobiece, przedstawia siebie w specyficznych i określonych konwencjach. Stawiając w nich pytania o tożsamość i wieloznaczność pojmowania płci na różnych płaszczyznach, demaskuje stereotyp kobiecości. Interesuje się przekraczaniem pojęcia tabu. Artystka tworzy teatralny świat, pełen rekwizytów i symboli ukazując siebie jako wyalienowaną figurę.

W pracy pt. Pojedynek, prezentowanej po raz pierwszy w Galerii Białej, przedstawia rytuał jako czynność, obrzęd przejścia w konwencji czarno-białego filmu nakręconego przy użyciu kamery 16mm. Jego akcja rozgrywa się w dzielnicy Praga Północ w Warszawie, miejscu, gdzie czas się zatrzymał. Inspiracją wyboru tego miejsca jest kamienica, którą artystka nazywa, ze względu na obecny wygląd – „ślepą, głuchą i niemą“. Bohaterowie filmu odprawiają swoisty rytuał. W konsekwencji artystka odbywa pojedynek z okaleczoną, monumentalną architekturą. Ona zaś sama komentuje to w taki sposób: Film Pojedynek powstał na zasadzie eksperymentu formalnego. Nie po to żeby opowiedzieć historię, lecz by nadać autonomię językowi filmowemu i poprzez wyodrębnienie tej autonomii pozwolić mu poprowadzić widza przez „rytuał przejścia“ wraz z bohaterką.

Rekwizyty używane przez Karczmarską: peleryna, pistolet, cylindry na tle rozgrywającej się typowej akcji ulicznej dają poczucie wyobcowania w kontekście okaleczonej kamienicy.

Pojedynek, który dotyczy mężczyzn staje się tu androgynicznym wyzwaniem. Rytuał włączał uczestnika w nową sferę. Pojedynek Karczmarskiej nie jest sposobem nadania nowego statusu, raczej jest zapowiedzą klęski i nie zmniejsza lęku. Ubiór i nagość stają się oznaką płci biologicznej, zaś istotą filmu jest płeć kulturowa, przypisana psychicznie wzorcom i rolom narzuconym przez społeczeństwo, stąd obecność mężczyzn – sekundantów, celebrujących przejście. Artystka niewątpliwie nawiązała do akcji feministycznych, chociażby do performace Ewy Partum Kobiety, małżeństwo jest przeciwko wam! (1980. Galeria O.N. Poznań). Kiedy Partum robiła swój performance Karczmarskiej jeszcze nie było na świecie. Pionierskie działania tamtej artystki generują wciąż te same pytania o wzorce, zakazy i nakazy. Wyjście Karczmarskiej w uliczny ruch staje się wyalienowanym gestem, który implikuje znaczenia niekoniecznie odległych sfer.

Anna Nawrot