iłarion daniluk (1939-2000) Zenek

Otwarcie: 16.05.2008, godz.: 18.00

SONY DSC

Iłarion Daniluk, zwany potocznie Zenkiem, żył na Podlasiu w latach 1939 -2000. Był niezwykle utalentowanym malarzem – samoukiem. Jego aktywność artystyczna skupiła się na realizacjach malarskich, które wykonywał w prywatnych domach, głównie w latach 70. i 80. Ozdabiał w nich ściany, sufity i podłogi. Kompleksowo malował pokoje, klatki schodowe, kuchnie i łazienki. Do chwili obecnej zachowało się kilkadziesiąt domów mieszkalnych, głównie w Hajnówce i okolicach, w których ten nieprofesjonalny malarz pozostawił niepowtarzalne kompozycje malarskie. Większość malowideł ma ponad 25 lat.

Wyróżnia je bogata kolorystyka zastosowana w geometrycznych lub roślinnych układach ornamentów oraz niezwykła malarska umiejętność wykonania imitacji różnych materiałów (głównie drewna i marmurów). Na szczególną uwagę zasługują jego wielkoformatowe kompozycje pejzażowe (obejmujące całą powierzchnię jednej ściany) w tzw. pokojach gościnnych czyli najbardziej reprezentacyjnych. Przedstawiał w nich równocześnie dziką przyrodę (np. woda w formie kaskady, polana z jeleniami) z elementami cywilizacji (domy, żaglówki, betonowe mosty).

Twórczość Zenka szczególnie w kontekście ściennych pejzaży określić można mianem realizmu naiwnego. Widać w niej ogromną dbałość w wykonaniu detali. Zaś jego ulubionym motywem malarskim na pewno pozostaną kwiaty.

Zenek był wielkim marzycielem i idealistą. Poprzez prace malarskie i dekoracje w kolejnych domach próbował „poprawiać” i upiększać otaczający świat. Zaspokajał swoją potrzebę piękna, wpisując się tym samym w nowy społeczny kontekst tych ludzi, którzy migrując ze wsi do miasta znajdowali w wystroju wnętrz Zenka własne wyobrażenie lepszego bytu. On sam pozostawał bez domu i bez adresu. Twórczość Daniluka wypełnia lukę powstałą w wyniku zanikającej bezpowrotnie sztuki ludowej, dyktowaną zmianami w czasach PRL-u. Poprzez silny indywidualizm Zenek trafiał do zleceniodawców i mógł zarazem utrzymywać się ze swej pracy. Dzięki malarstwu znalazł swój sposób na życie i przeżycie. Jego dorobek jest imponujący, choć pewna część uległa już bezpowrotnie zniszczeniu.

Dzięki Janowi Gryce powstał fotograficzny zapis większości ocalałych realizacji malarskich i pojawiło się zainteresowanie spuścizną artystyczną Iłariona Daniluka.

Mam nadzieję, że wystawa w Galerii Białej Centrum Kultury w Lublinie stanie się początkiem popularyzacji tego swoistego i niezwykle wyrazistego zjawiska artystycznego jakim była malarska twórczość Zenka.

Po raz pierwszy pokazujemy fotografie z prywatnych wnętrz domów – składam za to w tym miejscu podziękowania ich właścicielom, również za wypożyczenie na wystawę kilku oryginalnych obiektów wykonanych osobiście przez Iłariona Daniluka.

Anna Nawrot